Została ona przygotowana z myślą o ludziach młodych – ma ich zachęcić do pogłębienia wiedzy o regionie, w którym żyją i pomóc w budowaniu tożsamości regionalnej. To pierwsza tak kompleksowa publikacja o Mazowszu, która uwzględnia również najnowszą historię województwa. Odnaleźć w niej można zarówno podstawowe informacje o regionie – środowisko naturalne, położenie geograficzne, ludność, jak i szczegółowe dane dotyczące obecnej sytuacji społecznej i gospodarczej województwa mazowieckiego. Duży nacisk położono na historię Mazowsza, nie tylko tę dawną sięgającą rodu Piastów, ale także najnowszą przełomu XX i XXI w. Wiele miejsca poświęcono kulturze i tradycjom regionu. Młodzi ludzie, do których przede wszystkim adresowane jest wydawnictwo, dowiedzą się z niej m.in. o bogactwie etnicznym i kulturowym dawnych ziem mazowieckich, a także zmieniającej się strukturze społecznej na przestrzeni wieków.

Po reformie samorządowej w 1999 r., której współtwórcą był jeden z autorów tej książki prof. Michał Kulesza, w kraju zaszły duże zmiany. Wzmocnienie roli samorządów oraz podział na 16 nowych województw i powiaty spowodował decentralizację władzy – to samorządy lokalne zaczęły decydować o rozwoju poszczególnych województw, powiatów i gmin. Warto wytłumaczyć młodym ludziom, na czym polega specyfika funkcjonowania poszczególnych samorządów, jakie są ich zadania i funkcje. Stąd w publikacji wiele miejsca poświęcono zasadom funkcjonowania samorządów, a także innych instytucji działających w regionie.

– Samorząd ma sens tylko wtedy, gdy obywatele mają poczucie tożsamości i dumy ze swojej „małej ojczyzny”. Zrozumienie, na czym polega samorząd, czym się zajmuje, jakie ma sukcesy i problemy – wszystko to wzmacnia wiedzę i aktywność obywatelską mieszkańców – mówi prof. Michał Kulesza.

– To właśnie dzięki znajomości historii, tradycji i kultury naszych przodków możemy określić, kim tak naprawdę jesteśmy. Potencjał Mazowsza, największego województwa w kraju oraz wynikające z tego duże zróżnicowanie kulturowe i historyczne regionu sprawiają, że nie jest to zadanie łatwe. Przekazana w publikacji wiedza jest szczególnie potrzebna młodym ludziom – podkreśla Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik.

Dużym atutem liczącego blisko 300 stron wydawnictwa jest jego atrakcyjna i przyjazna forma. Bogactwo ilustracji i zdjęć, także tych archiwalnych, duża liczba map i rycin, a także różnorodnych ciekawostek o Mazowszu zachęca do lektury i pogłębiania wiedzy o regionie. W każdym z dziesięciu rozdziałów opisany jest inny aspekt historii i funkcjonowania naszego województwa. Publikację otwierają dwa rozdziały poświęcone kolejno – podstawowym informacjom o regionie oraz spuściźnie architektonicznej, kulturowej, militarnej, a także zabytkom, folklorowi czy obyczajom Mazowsza. Kolejnych pięć rozdziałów pokazuje historię oraz życie społeczne, gospodarcze, religijne i kulturowe mieszkańców regionu w poszczególnych epokach historycznych Mazowsza – książęcym (do lat trzydziestych XVI w.), w Koronie (XVI-XVIII w.), pod zaborami, w XX w. oraz obecnie. Osobne rozdziały poświęcone zostały Warszawie – jako stolicy regionu i stolicy Polski, funkcjonowaniu najważniejszych instytucji życia publicznego na Mazowszu oraz planom rozwoju województwa.

Publikacja powstała w konsultacji z Mazowieckim Kuratorium Oświaty, a jej autorami są wybitni specjaliści, eksperci w dziedzinie regionalizmu, administracji, ekonomii i historii. Są to: prof. Jolanta Choińska-Mika – historyk, specjalistka historii nowożytnej, autorka podręczników i pomocy dydaktycznych dla nauczycieli; prof. Michał Kulesza, prawnik, specjalista od administracji publicznej, Krzysztof Mika – historyk; prof. Wojciech Morawski – historyk i ekonomista, specjalista historii gospodarczej oraz dr Hubert Wajs – historyk, dyrektor Archiwum Głównego Akt Dawnych.

Książka została wydana z inicjatywy Samorządu Województwa Mazowieckiego w czterech tysiącach egzemplarzy. Została przekazana do szkół i bibliotek na Mazowszu. Będzie doskonałą pomocą dydaktyczną dla nauczycieli uczących o regionalizmie oraz swoistym kompendium wiedzy o regionie dla uczniów.