Osiedle zostało zaprojektowane w 1958 roku przez architektów: Jerzego Skrzypczaka, Zdzisława Łuszczyńskiego, Jana Drużyńskiego, Witolda Wojczyńskiego i inż. Bohuna Zwolińskiego z Biura Projektów Typowych i Studiów Budownictwa Miejskiego w Warszawie. Wybudowano je na ok. 40 ha dawnych terenów pokoszarowych; początkowo przewidywane było dla 7 tys. mieszkańców, lecz rozrosło się do około 15 tys. Szkielet komunikacyjny osiedla stanowić miały dwa ciągi: północ - południe (ul. Miła) i wschód - zachód (ul. Kusocińskiego). W rejonie skrzyżowania tych ciągów zlokalizowane centrum handlowe z pawilonami mieszczącymi sklepy, punkty usługowe i gastronomię. Stosunkowo szybko powstały także obiekty użyteczności publicznej: szkoły, przedszkola, żłobki, budynek biblioteki i kawiarni, a także ogródek jordanowski. Projektanci umiejętne wykorzystali walory krajobrazowe lekko pagórkowatego terenu, a także obszaru wokół potoku będącego naturalną południową granicą osiedla. Zdaniem specjalistów największą zaletą architektury osiedla jest bardzo duże zróżnicowanie budynków, co pozwoliło na uniknięcie monotonii. Stoją tu cztero- i pięciokondygnacyjne bloki w trzech różnych typach, 11-kondygnacyjne wieżowce, galeriowce i dwa typy pięciokondygnacyjnych punktowców. Do bardzo udanych należy architektura zarówno parterowych pawilonów, budynku biblioteki, jak również ciekawie zakomponowanego, wielobryłowego gmachu PSP nr 34. Budynki, zwłaszcza użyteczności publicznej, mają zróżnicowany detal architektoniczny. Wykorzystano też miejscowe materiały, np. kamień; zwłaszcza w pawilonach i tzw. małej architekturze. W późniejszych latach na osiedlu pojawiły się rzeźby i kompozycje przestrzenne. To wszystko sprawia, że XV-lecie cennym przykładem założenia modernistycznego i należy do najciekawszych osiedli wybudowanych w Polsce w tym okresie. Jego największymi walorami są: ciekawe założenie urbanistyczne i dobra zróżnicowana architektura.

Jednak w ostatnim dwudziestoleciu uroda i charakter osiedla są systematycznie niszczone. - Błędnie, bo przy użyciu okładziny ze styropianu, zostały przeprowadzone termomodernizacje budynków. Ta technologia niszczy architekturę, pozbawiając ją detalu i powodując zmianę pierwotnej kompozycji budynku; powstają bezstylowe pudła. Termomodernizacja związana jest też często z zabudową przestrzeni przeszklonych, co powoduje obniżenie jakości i komfortu użytkowania obiektu, poprzez zmniejszenie dopływu światła słonecznego na klatkach schodowych – mówi historyk sztuki Romuald K. Bochyński, autor publikacji „Powolne wypieranie modernistycznej stylistyki. Przemiany urbanistyki i architektury Osiedla XV-lecia w Radomiu w ciągu ostatnich 20 lat”. Artykuł znalazł się w wydanej w styczniu książce „Polis-Urbs-Metropolis”, a poświęconej problematyce przemian miast i będącej pokłosiem ogólnopolskiej Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, która odbyła się w listopadzie 2010 roku w Lublinie.

Z kolei budowa nowej sali gimnastycznej przy PSP nr 34 zdeformowała wielobryłowy układ kompozycyjny gmachu szkoły, a termomodernizacja zniekształciła kompozycję elewacji. - Powszechnym grzechem właścicieli czy zarządców budynków – nie tylko zresztą na tym osiedlu i nie tylko w Radomiu – jest fatalny dobór projektów kolorystyki. Projekty te często kłócą się z logiką kompozycji obiektu i zamiast harmonii powstaje dysonans – mówi Romuald K. Bochyński. - Z kolei nowa zabudowa jest źle lokalizowana. Ponadto osiedle zamieniło się ,z powodu braku parkingów i garaży, w jedno wielkie miejsce postojowe; stojące przy ulicach auta utrudniają innym dojazd do bloków, a pieszym – korzystanie z chodników. Brakuje ścieżek rowerowych, ławek, a z ogródka jordanowskiego nie mogą korzystać wszyscy chętni.

Zdaniem Romualda K. Bochyńskiego warto pokusić się o rewitalizację osiedla. - Wielu radomian nie uzmysławia sobie wartości architektury XV-lecia. Tymczasem miasto może i powinno uwzględnić ten przykład późnomodernistycznej architektury i urbanistyki w promocji Radomia. Może też budować swój wizerunek jako miasta otwartego na dobre rozwiązania urbanistyczne i architektoniczne, które weszły do kanonu osiągnięć w tych dziedzinach w Polsce – uważa historyk sztuki. - Podobnie, jak Gdynia i Katowice, które właśnie promują się intensywnie jako miejsca, gdzie znajdują się bardzo dobre realizacje architektury międzywojennego modernizmu.

Romuald K. Bochyński postuluje nadanie osiedlu statusu obszaru krajobrazu chronionego. Trzeba zmienić podejście do termomodernizacji poprzez zastosowanie metod nie niszczących architektury oraz zatroszczyć się o poprawny dobór kolorystyki remontowanych budynków. - Układ komunikacyjny osiedla stałby się bardziej funkcjonalny, gdyby powstały tu parkingi i garaże. Wzdłuż Potoku Północnego powinien powstać bulwar spacerowy; warto założyć mini-parki i skwery z fontannami, zrewaloryzować ogródek jordanowski, postawić więcej ławek – wylicza Romuald K. Bochyński. - Jestem także za odnowieniem i zmianą lokalizacji istniejących rzeźb; dobrze byłoby, gdyby pojawiły się nowe, ale także instalacje, mozaiki czy murale.  uważa historyk sztuki. - Podobnie, jak Gdynia i Katowice, które właśnie promują się intensywnie jako miejsca, gdzie znajdują się bardzo dobre realizacje architektury międzywojennego modernizmu.

Romuald K. Bochyński postuluje nadanie osiedlu statusu obszaru krajobrazu chronionego. Trzeba zmienić podejście do termomodernizacji poprzez zastosowanie metod nie niszczących architektury oraz zatroszczyć się o poprawny dobór kolorystyki remontowanych budynków. - Układ komunikacyjny osiedla stałby się bardziej funkcjonalny, gdyby powstały tu parkingi i garaże. Wzdłuż Potoku Północnego powinien powstać bulwar spacerowy; warto założyć mini-parki i skwery z fontannami, zrewaloryzować ogródek jordanowski, postawić więcej ławek