Ustawa o usługach płatniczych, przewidująca możliwość zakładania darmowego tzw. podstawowego rachunku płatniczego (PRP), została uchwalona jeszcze w końcu listopada 2016 roku, a artykuły dotyczące PRP weszły w życie 8 lutego 2017 roku.

Jednak, w myśl ustawy, banki dostały 18 miesięcy na dostosowanie się do zapisów ustawy i wprowadzenie podstawowego rachunku płatniczego. Termin ten upłynął 8 sierpnia 2018 roku.

Obowiązek wprowadzenia w polskim prawie PRP wynika z unijnej dyrektywy.

Wchodzące ostatecznie w życie w środę prawo zakłada, że klient - w ramach dostępu do bezpłatnego rachunku podstawowego - będzie mógł wykonywać jedynie podstawowe transakcje, takie jak: wpłata i wypłata, polecenie przelewu czy polecenie zapłaty (na terenie całej UE).

Podstawowy rachunek płatniczy umożliwi więc np. otrzymywanie wpływów z tytułu dochodów lub świadczeń, opłacanie rachunków, nabywanie towarów i usług (także przez internet), w tym za pośrednictwem polecenia zapłaty, polecenia przelewu oraz za pomocą karty płatniczej.

W ciągu miesiąca możliwe będzie dokonanie pięciu bezpłatnych poleceń przelewu lub zapłaty (w tym zleceń stałych). Za kolejne polecenia dostawca będzie mógł pobrać opłatę, jednak nie wyższą od opłat najczęściej stosowanych przez ostatnie 12 miesięcy za podobną usługę.

W myśl ustawy dostawca usług płatniczych jest obowiązany oferować podstawowe rachunki płatnicze w walucie polskiej.

Z rachunkiem podstawowym nie mogą być powiązane żadne produkty kredytowe. Konsument posiadający rachunek podstawowy będzie więc mógł dokonywać transakcji kartami płatniczymi, z wyjątkiem transakcji dokonywanych kartami kredytowymi.

Dostawcy usług płatniczych nie mogą pobierać opłaty za wydanie karty płatniczej do rachunku podstawowego. Mają też obowiązek bezpłatnego przekazywania - na prośbę konsumenta - informacji dotyczących opłat pobieranych za usługę prowadzenia rachunku płatniczego. Informacje te mają być jasne i precyzyjne, aby konsument był w pełni świadomy, za jakie usługi zapłaci.Podstawowy rachunek płatniczy ma być przeznaczony dla konsumentów, dla których żaden dostawca (bank albo spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa) nie prowadzi innego rachunku płatniczego w walucie polskiej, umożliwiającego wykonywanie transakcji płatniczych. Dzięki temu konsumenci - według twórców ustawy - którzy dotąd nie posiadają dostępu do rachunków płatniczych, będą mogli zawrzeć umowę rachunku podstawowego.

Nowe przepisy zakładają również, że konsumenci będą mogli łatwiej przenosić rachunek płatniczy, jeśli znajdą atrakcyjniejszą ofertę.