Rozporządzenie określa zakres i sposób: legitymowania przez funkcjonariuszy osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości; ujęcia osób stwarzających „w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie” dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i doprowadzenia ich do najbliższej jednostki policji; sprawdzenia prewencyjnego osób doprowadzanych, a także żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych.

Konieczność wydania nowego rozporządzenia w tej sprawie wynikała z konieczności dostosowania przepisów do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 14 grudnia 2017. Stwierdził on, że brak ustalenia w ustawie o strażach gminnych pojęć „przeszukanie osoby” i „kontrola osobista” narusza konstytucyjne prawa i wolności człowieka. 

Konstytucję - jak stwierdził Trybunał - naruszają także analizowane rozporządzenia (m.in. rozporządzenia Rady Ministrów z 18 grudnia 2009 r. w sprawie zakresu i sposobu wykonywania przez strażników gminnych), które praktycznie samodzielnie i całościowo uregulowały kwestię kontroli osobistej, tracąc w rezultacie przymiot aktów prawnych o wykonawczym charakterze.

W nowym rozporządzeniu uzupełniono dotychczasowe uprawnienia strażników o te wynikające ze znowelizowanej ustawy o strażach gminnych, a dotyczące dokonywania sprawdzania prewencyjnego. 

W porównaniu z dotychczasowymi rozwiązaniami uszczegółowiono regulacje dotyczące m.in. sposobu ustalenia tożsamości osoby legitymowanej przez określenie dokumentów, na podstawie których strażnik ustala tożsamość osoby legitymowanej, jak również wskazanie, że tożsamość osoby można ustalić również na podstawie informacji o osobie zgromadzonych w rejestrach, ewidencjach i zbiorach, do których straż posiada dostęp na podstawie odrębnych przepisów. Ponadto doprecyzowano, że w przypadku gdy osoba legitymowana nie posiada dokumentu, jej tożsamość można ustalić na podstawie oświadczenia innej osoby, której tożsamość ustalono na podstawie dokumentu.