Ustanowiona przez radomski samorząd Nagroda Literacka im. Witolda Gombrowicza przyznawana jest debiutującym pisarzom i uznawana za jedno z najważniejszych literackich wyróżnień w Polsce. W tej edycji można było zgłaszać książki wydane w 2021 roku.

Ostatecznie nadesłanych zostało blisko 100 książek (97). Spośród nich kapituła w składzie Jerzy Jarzębski (przewodniczący), Ewa Graczyk, Anna Kałuża, Zofia Król, Zbigniew Kruszyński, Józef Olejniczak oraz Justyna Sobolewska wybrała pięć nominowanych.

Nominacje do Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza w 2022 roku:
1. Rafał Hetman – „Izbica, Izbica” (wyd. Czarne)
2. Robert Nowakowski – „Ojczyzna jabłek” (Wydawnictwo Literackie)
3. Mateusz Pakuła – „Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję” (wyd. Nisza)
4. Barbara Woźniak – „Niejedno” (wyd. Drzazgi)
5. Aleksandra Zbroja – „Mireczek. Patoopowieść o moim ojcu” (wyd. Agora)

- Mam wrażenie, że ten rok zdominowały opowieści o traumach rodzinnych. Duża część książek dotyczyła właśnie tego – mówi prof. Ewa Graczyk, członkini kapituły.

Prof. Józef Olejniczak zwraca uwagę na to, że literatura, oprócz tego, że jest jakąś formą zabawy, powinna także skłaniać do refleksji nad naszym „tu i teraz”, nad miejscem w dyskursie społecznym i w społeczności.

Jak mówią wszyscy członkowie kapituły Nagrody, wybór pięciorga nominowanych nigdy nie jest prosty. Ostateczne decyzje są wynikiem głosowania siedmiorga osób. Każda z nich ma swoje preferencje, literackie „smaki” i oczekiwania, czasem szuka zaskoczeń, zawsze indywidualnego i odważnego oglądu świata i jego opisu.

Zofia Król, podkreślając rangę Nagrody Gombrowicza i zwracając jednocześnie uwagę na jej rolę w „oglądaniu” nowej literatury, mówi: - Daje to nam szansę na zobaczenie tej nowej literatury w pewnym przekroju. Nigdy nie jest łatwo wybrać te pięć książek. Ale wydaje mi się, że z tegorocznej piątki wszyscy jesteśmy dość zadowoleni.

Nazwisko laureata kapituła ogłosi we wrześniu, podczas festiwalu Opętani Literaturą, który od lat towarzyszy nagrodzie. Zwycięzca otrzyma 40 000 złotych, statuetkę oraz lornetkę, będącą symbolem twórczej uważności wobec świata i nawiązującą do ostatnich lat życia Gombrowicza, które pisarz spędził w Vence na południu Francji. Z powodu choroby autor „Kosmosu” rzadko wówczas wychodził z domu, za to przez lornetkę obserwował ludzi i ich życie. Dzięki wsparciu Samorządu Mazowsza nagrody pieniężne w wysokości po 5 tys. złotych otrzymują też wszyscy nominowani.

Dzięki mecenatowi Zakładów Automatyki Kombud S.A. od poprzedniej edycji kapituła przyznaje także wyróżnienie w postaci rezydencji literackiej. Wybrana osoba spędzi miesiąc w Vence.

Do tej pory laureatami Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza byli: Weronika Murek i Maciej Hen (w pierwszej edycji, w 2016 roku, kapituła skorzystała z przysługującego jej prawa podziału wyróżnienia), Anna Cieplak, Marcin Wicha, Olga Hund, Barbara Sadurska oraz Aleksandra Lipczak. Rezydencję w Vence w ubiegłym roku kapituła przyznała Maciejowi Bobuli (na odbycie rezydencji pisarz wybrał wrzesień bieżącego roku).

Honorowy Patronat nad Nagrodą sprawuje Rita Gombrowicz. Mecenasami Nagrody są Jarosław Krzyżanowski i Zakłady Automatyki KOMBUD S.A., partnerem strategicznym jest Samorząd Województwa Mazowieckiego, a partnerem głównym Unidevelopment S.A. Organizatorami Nagrody są: Prezydent Radomia i Muzeum Witolda Gombrowicza, zaś partnerami Miejska Biblioteka Publiczna i Fundacja Instytut Gombrowiczowski.

Patroni medialni tegorocznej edycji to Gazeta Wyborcza, Książki. Magazyn do czytania i Radio Nowy Świat.