Dzieła zostały zakupione dzięki wsparciu finansowemu z programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Narodowe Kolekcje Sztuki Współczesnej” oraz Samorządu Województwa Mazowieckiego. Zakupione dzieła wpisują się w strategię rozbudowy kolekcji Elektrowni i są ważne dla sztuki i kultury polskiej. Reprezentują także różne dyscypliny, praktyki i postawy artystyczne. Wszystkie też budują nowe relacje i konteksty z pracami znajdującymi się już w kolekcji.

Zakupione dzieła można oglądać na prezentacji w Elektrowni do 16 stycznia 2024 roku.

Zakupione dzieła:

1. Zygmunt Rytka (1947-2018), Retransmisja, 1979-1983, fot. cz.-b., z filmu pod tym samym tytułem (16 mm, 30 minut) 4 odbitki, trzy 13 x 18 cm, jedna 18 x 13 cm, każda na odwrociu sygnowana, datowana, tytułowana, vintage

Zakup wpisuje się bardzo dobrze w strategię rozbudowy kolekcji, przede wszystkim w budowę reprezentacji polskiej neoawangardy, w dziedzinie fotografii. Praca pochodzi z końcowego okresu aktywności nurtu neoawangardowego w Polsce, kiedy nastąpiła ważna paradygmatyczna zmiana, przejawiająca się w poszerzeniu wachlarza postaw i praktyk twórczych w obrębie pola neoawangardy. Pozostaje poza głównym nurtem analityczno-konceptualnym i przynależy do nurtu, który w sposób krytyczny zajmował się nie tyle badaniem medium, ile analizą przekazu medialnego ( np. język wizualny władzy, podporządkowany prezentacji określonych postaw i ideologii). Przedstawiona praca zajmuje ważne miejsce zarówno w dorobku artysty, jak też w dorobku polskiej fotografii progresywnej, Jak pisze Łukasz Ronduda w książce Awangarda, Sztuka polska lat 70., Warszawa 2009: „Przez cztery bardzo istotne dla dziejów PRL lata, naznaczone powstaniem „Solidarności” i ogłoszeniem stanu wojennego, Zygmunt Rytka filmował telewizyjne programy informacyjne. Nagrania zmontowane w strumień nakładających się na siebie obrazów pokazują siłę propagandowego języka PRL-owskich mass mediów i analizują sposób konstruowania perswazyjnego przekazu.” Aktywność Rytki z tego okresu jest też bardzo dobrym przykładem jego bezkompromisowej postawy artystycznej.

We wspomnianym nurcie krytycznym mieszczą się też dwie fotografie Józefa Robakowskiego z cyklu Fotografia wotywna – Zawsze byłem przy Tobie, 1983, w zbiorach Elektrowni. Zakup jest realizacją projektu rozszerzenia reprezentacji polskiej neoawangardy w kolekcji Elektrowni. Praca znakomicie, w różny sposób, koresponduje ze znajdującymi się już w zbiorach fotografiami Józefa Robakowskiego, Andrzeja Różyckiego, Ryszarda Waśki, Andrzeja Dłużniewskiego, Andrzeja Paruzela, Wincentego Dunikowskiego-Duniko, Natalii LL, Andrzeja Lachowicza, Zdzisława Sosnowskiego, Teresy Tyszkiewicz czy Anny Kutery. Wzbogaca obraz pola poszukiwań i eksperymentów ówczesnej neoawangardy, ponadto wzmacnia zespół fotografii, w zbiorach placówki.

Artysta nie jest reprezentowany w zbiorach Elektrowni.

2. Teresa Tyszkiewicz (1953-2020), Ziarno, 1980, fot. cz.-b., 10 odbitek (komplet) żelatynowo- srebrowych, 9 x 14 cm każda, vintage, zakup od Fundacji Profile

Podobnie jak w przypadku pracy Rytki, planowana do zakupu praca Tyszkiewicz doskonale koreluje ze strategią rozbudowy kolekcji Elektrowni, a zwłaszcza rozbudową działu fotografii, w tym fotografii polskiej neoawangardy. Praca pochodzi z końcowego okresu aktywności nurtu neoawangardowego w Polsce, kiedy nastąpiła ważna paradygmatyczna zmiana, przejawiająca się w poszerzeniu wachlarza postaw i praktyk twórczych w obrębie pola neoawangardy. O ile wzmiankowana wcześniej praca Rytki stanowi przykład fotografii, skupionej na analizie przekazu (a nie medium), o tyle praca Tyszkiewicz wyraża zdecydowanie inną postawę artystyczną i sposób jej artykulacji. Tyszkiewicz, skupia się przede wszystkim na ekspresji, intuicji, cielesności (przedstawienie ciała artystki pojawia się stale w jej pracach). Wprowadza pierwiastek cielesności i w udany sposób uniwersalizuje przekaz, kreując obraz kobiety jako dawczyni nowego życia. Praca jest fotograficzną dokumentacją zapewne najbardziej znanego performensu artystki, uwiecznionego również na filmie. Autorka jest też kolejną przedstawicielką neoawangardy w zbiorach Elektrowni, obok Natalii LL i Anny Kutery. Twórczość Tyszkiewicz pozostaje poza głównym nurtem analityczno-konceptualnym polskiej fotografii lat. 70., doskonale ilustrując poszerzenie pola postaw i praktyk artystycznych w obrębie polskiej formacji neoawangardowej. Przedstawiona praca zajmuje ważne miejsce zarówno w dorobku artysty, jak też w dorobku polskiej fotografii progresywnej. W zbiorach Elektrowni znajdują się dwie późniejsze fotografie cz.-b. autorki (z serii Kamień, 1984; Plastique, 1985) które jednak zawierają inny przekaz i odmienny sposób obrazowania niż Ziarno. Zakup pozwoli na rozszerzenie reprezentacji artystki w kolekcji, dzięki czemu znajdą się prace z dwóch ważnych, ale różnych okresów jej twórczości. Przedstawiona do zakupu praca to vintage.

3. Karol Radziszewski (ur. 1980), Dyptyk czerwony Ryszard Cieślak, 2014, akryl i sitodruk na płótnie, 200 x 400 cm

Dyptyk pochodzi z większego cyklu opatrzonego tytułem America Is Not Ready For This. Tytuł projektu jest komentarzem wypowiedzianym przez legendarnego nowojorskiego galerzystę Leo Castellego, kiedy w latach 70.przeglądał fotografie z pracami artystki. Inspiracją do wykonania pracy był fakt, że w 1969 roku gościł Nowym Jorku Teatr Laboratorium Jerzego Grotowskiego. Wystawił trzy sztuki, m.in. Księcia niezłomnego, z rolą Ryszard Cieślaka. Przedstawienia były pokazywane w budynku, które dzieliło zaledwie kilka przecznic od Factory - legendarnego studia Warhola. W tymże roku Cieślak został wyróżniony nagrodą dla najlepszego aktora Broadway Off. Hipotetycznie zatem, Warhol mógł poznać Grotowskiego, Cieślaka oglądając przedstawienie Teatru Laboratorium. Radziszewski zadaje pytanie, w jaki sposób mógłby zaistnieć teatr i jego aktor w obiegu rynkowym, komercyjnym ówczesnej amerykańskiej sceny kulturalnej. Malarz w sposób ironiczny zauważa, ze bohater z obrazu – kultowy aktor Cieślak mógłby zaistnieć tylko jako celebryta, postać spopularyzowana przez kulturę masową i media. Maluje zatem dyptyk, poniekąd naśladując stosowany przez Warhola schemat powtórzenia motywu, w tym przypadku portretu danej osoby ze świata celebrytów (np. Marylin Monroe, Liz Taylor itd.). Obraz jest gorzkim i krytycznym komentarzem dotyczącym mechanizmów rządzących rynkiem sztuki.. Zakup obrazu Radziszewskiego wzmocni reprezentację tego artysty w zbiorach Elektrowni i poszerzy także wspomnianą wcześniej problematykę, ponadto wzmocni reprezentację malarstwa po 2010 roku w zbiorach Elektrowni. W kolekcji znajduje się fotografia Radziszewskiego (Karol & Natalia LL, 2011, fotografia kolorowa, c-print na papierze archiwalnym Hahnemuehle, oprawiona, 67 x 100 cm,) która przedstawia scenę jedzenia banana przez autora i Natalię LL. To czytelne odwołanie do ikonicznej już pracy artystki z cyklu Sztuka konsumpcyjna z 1972 roku. Obie prace łączy zatem podobna tematyka, ale wyrażone są przy użyciu innych mediów.

4. Aneta Grzeszykowska (ur. 1974) Negative Make-Up (Orange), 2016, fot. kolor., tusz pigmentowy na papierze bawełnianym, [2x] 100 x 70 cm, ed. 1/3+1AP

Proponowana do zakupu praca bardzo dobrze konweniuje ze strategią rozbudowy kolekcji. Jednym z głównych tematów twórczości Grzeszykowskiej jest jej własna tożsamość, którą analizuje i z którą „gra” na wielu poziomach: wymazując własną postać z rodzinnego archiwum fotografii (Album, 2005) czy wcielając się w postać Cindy Sherman (Untitled Film Stills, 2006). Motywy, które obsesyjnie wręcz powracają w twórczości Grzeszykowskiej, to m.in. nieobecność, niewidzialność, znikanie oraz konfrontacja ciała i myśli z niebytem. Proponowana do zakupu praca autorki jest reprezentatywna dla jej zainteresowań artystycznych i przedstawia dyptyk, rodzaj podwójnego autoportretu. Na pierwszym autorka jest przedstawiona z ustami pomalowanymi pomarańczową szminką, na drugim usta pozostają niepomalowane, natomiast pozostała część twarzy została pomalowana szminką (stąd tytuł pracy). Oczywiście, ten zabieg to dość często powielany formalny schemat typu negatyw-pozytyw, ale w tym przypadku mamy do czynienia z dwoma bardzo ważkimi problemami. Pierwszy z nich, to subiektywna kreacja własnego wizerunku z bardzo wyraźną autorską interwencją w formę przedstawienia, drugi natomiast, to czy pozornie neutralny fotograficzny zapis pozwala obiorcy na poznanie „prawdziwego” wizerunku autorki. Praca jest oczywiście bardzo interesującą i przewrotną od strony semantycznej i formalnej grą artystki z własnym wizerunkiem i także tożsamością. Grzeszykowska jako jedna z niewielu polskich artystek swojego pokolenia szybko znalazła uznanie w oczach krytyków i kuratorów. W 2014 roku 2014 została laureatką Paszportu „Polityki” w kategorii Sztuki Wizualne. Jej prace znajdują się w wielu zagranicznych i polskich prestiżowych muzeach i kolekcjach Zakup tej pracy po pierwsze wprowadzi nową problematykę do zespołu fotografii w kolekcji, po drugie, wzbogaci skromną jeszcze reprezentację (m.in. Bownik) tego medium w panoramie sztuki XXI wieku.

Artystka nie jest reprezentowana w zbiorach Elektrowni.

5. Sebastian Krok (ur. 1985), All inclusive, 2018, prześcieradła szpitalne bawełniane, akryl, alkid, 72 x 132 cm

Obraz planowany do zakupu spełnia bardzo dobrze przesłanki rozbudowy kolekcji Elektrowni. Dzieło Kroka należy do zespołu jego obrazów, które zostały namalowane na specyficznym podłożu, mianowicie na zużytych, grubych prześcieradłach szpitalnych. Autor buduje podłoże, sklejając kilka warstw prześcieradeł, co niekiedy jest widoczne, tworząc w ten sposób pofalowaną, niekiedy spękaną fakturę. Użycie starych prześcieradeł szpitalnych, które były niemymi świadkami cierpienia chorych, i co oczywiste i istotne, bezpośrednio stykały się z ciałami pacjentów, ma swoje uzasadnienie w biografii artysty, który w młodym wieku po wypadku przebywał na wielomiesięcznym leczeniu w szpitalu. Na tak przygotowane podłożę Krok nanosi farbami alkidowymi i akrylem jaskrawe tła i kreskowe, szkicowe przedstawienia, które są transpozycją znanych ikonicznych fotografii reportażowych czy dokumentalnych, odnoszących się do historii powszechnej XX wieku. Czasami korzysta z tzw. fotografii stockowych, bezpłatnie udostępnianych w internecie. W przypadku dzieła, planowanego do zakupu, mamy do czynienia z dwoma wątkami tematycznymi, dwoma narracjami, które budowane są za pomocą „ikonicznych” przedstawień funkcjonujących w kulturze wizualnej współczesnego świata. Na jaskrawym żółtym tle Krok umieszcza napis Tropical i zieloną koronę palmy, oraz poniżej dwie szkicowo nakreślone, niebieskie postaci mężczyzn z bronią, zapewne partyzantów. Kreacja Kroka budowana z wykorzystaniem kodów wizualnych popularnych reklam biur podróży oraz fotografii reportażowej (zdjęcia partyzantów) zderza ze sobą dwa światy – kreowany przez mechanizm marketingowy sieciowych biur podróży obraz egzotycznego, turystycznego raju z obrazem walki partyzanckiej, toczącej się obok turystycznej enklawy. Artysta twierdzi, że przedstawiona w obrazie sytuacja dotyczy konkretnego kraju, czyli Kolumbii. Oczywiście, obie narracje są wobec siebie konkurencyjne, pokazują różne aspekty sytuacji w Kolumbii. Narracja biur podróży wyklucza z oferty jakiekolwiek wzmianki o wojnie, czy walkach partyzanckich, gdyż to kłóciłoby się z kreowanym obrazem egzotycznego raju i w konsekwencji oznaczałoby utratę klientów. Krok zatem akcentuje drugą narrację, wizualizując ją na pierwszym planie. Przekaz wypierany z obiegu informacyjnego zostaje przez Kroka rewalidowany. Obraz egzotycznego raju zostaje zderzony z obrazem egzotycznego piekła wojny. Zakup pracy wzbogaci i zróżnicuje reprezentację malarstwa w kolekcji Elektrowni, zwłaszcza nowych narracji i praktyk obecnych w tej dyscyplinie po 2010 roku.

Artysta nie jest reprezentowany w kolekcji Elektrowni.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – Program Narodowe Kolekcje Sztuki Współczesnej oraz budżetu Samorządu Województwa Mazowieckiego.