Przy niezdolności do pracy, która w niedalekiej przyszłości rokuje powrót do zdrowia, każdy ubezpieczony ma prawo do zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego. Co jednak, jeśli choroba lub schorzenie uniemożliwia aktywność zawodową na dłużej? Wtedy warto skorzystać z renty z tytułu niezdolności do pracy. Tylko w zeszłym roku ZUS przyznał w Polsce ponad 39 tys. nowych rent z tytułu niezdolności do pracy. 25,7 tys. nowych rencistów to mężczyźni, a 13,5 tys. kobiety. Ich średnia wieku w momencie przyznania świadczenia to ok. 52 lata i 6 miesięcy.

Wg danych ZUS w województwie mazowieckim w 2020 r. rentę z tytułu niezdolności do pracy pobierało przeciętnie niecałe 71 tys. osób (w całym kraju 678 tys.). Średnie przeciętne świadczenie wyniosło 1 872,98 zł (w całym kraju 1 998,07 zł).

Ważny jest staż ubezpieczenia, ale są wyjątki

Aby uzyskać rentę, należy zostać uznanym przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską za częściowo lub całkowicie niezdolnego do pracy, a także posiadać odpowiedni staż pracy uprawniający do renty. Wymagany staż zależy od wieku. Osobie, która nie ukończyła 20 lat, wystarczy 1 rok stażu ubezpieczeniowego, ale 30-latek musi już uzbierać co najmniej 5 lat, a przepisy wymagają, by ten okres przypadał w ciągu ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku lub powstaniem niezdolności do pracy.

Istnieją jednak wyjątki. Jeśli bowiem chory został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy i posiada długi staż pracy, to nie musi już np. spełniać warunku posiadania 5-letniego stażu pracy w ostatnim 10-leciu. Otrzyma rentę, jeśli udowodni 25 lat (kobiety) lub 30 (mężczyźni) okresów składkowych.

Krótszy staż pracy mogą również udowodnić osoby, które zostały zgłoszone do ubezpieczenia społecznego przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej lub w szkole wyższej oraz udowodniły do dnia powstania niezdolności do pracy 6-miesięczny okres składkowy i nieskładkowy (z przerwami lub bez).

Jeśli lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska stwierdzi, że osoba stała się niezdolna do pracy z powodu wypadku w drodze do pracy lub z niej, to renta będzie jej przysługiwać nawet wtedy, kiedy nie spełni wymaganego stażu pracy określonego w art. 58 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Ważnym warunkiem, który trzeba wziąć po uwagę, jest także moment powstania niezdolności do pracy. Powinna powstać nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania okresów składkowych lub nieskładkowych. Warunku tego ponownie nie muszą udowadniać kobiety, które posiadają 25-letni staż pracy, a mężczyźni- 30-letni.

Uwaga. Osoby pobierające emeryturę z ZUS lub spełniające warunki do jej uzyskania nie mogą ubiegać się o rentę.

Jak złożyć wniosek o rentę?

Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (formularz ERN) można złożyć za pomocą PUE (Platformy Usług Elektronicznych). Jednak załączniki, np. druk OL-9, dokumentację medyczną lub świadectwa pracy, trzeba dostarczyć w formie papierowej. Wniosek można również wysłać pocztą lub złożyć osobiście w placówce ZUS.