Czym jest PTSD?

PTSD, czyli zespół stresu pourazowego czy zaburzenie stresowe pourazowe, to zaburzenie pojawiające się w następstwie traumatycznych wydarzeń. Występuje ono w wyniku bezpośredniego lub pośredniego doświadczenia zagrożenia zdrowia czy życia – własnego lub innej osoby. Pacjenci dotknięci PTSD mogą doświadczać stresującej sytuacji bezpośrednio, poprzez bycie jej świadkiem, otrzymanie informacji (np. o wydarzeniu, które przytrafiło się bliskiej osobie), a nawet przez wielokrotne narażenie na kontakt z traumatyzującymi wydarzeniami poprzez np. media czy w środowisku zawodowym (np. dyspozytorzy karetek pogotowia lub osoby wykonujące pracę wiążącą się z częstym obcowaniem z brutalnymi zdjęciami i nagraniami). Ta specyficzna reakcja psychologiczna może pojawić się natychmiast po wystąpieniu wywołującego ją czynnika lub dopiero po pewnym czasie od zdarzenia.

Jaka sytuacja może wywołać PTSD?

Zespół stresu pourazowego może wystąpić w wyniku różnych wydarzeń. Należą do nich między innymi:

• wojny i konflikty,
• ataki terrorystyczne,
• przymusowe przesiedlenie,
• tortury,
• uwięzienie – w tym bycie zakładnikiem,
• klęski żywiołowe,
• katastrofy spowodowane działaniem człowieka,
• śmierć – np. bliskiej osoby lub bycie świadkiem gwałtownej śmierci,
• napaść fizyczna,
• nadużycia seksualne,
• poważne wypadki – np. komunikacyjne,
• nagła, poważna choroba – szczególnie zagrażająca życiu,
• przeżycie trudnego porodu.

W przypadku dzieci do sytuacji wywołujących PTSD wlicza się również:

• krańcowe zaniedbanie przez opiekunów,
• rozłąka z rodzicem – np. na czas pobytu w szpitalu lub wyjazd,
• porzucenie przez opiekuna,
• bolesne procedury medyczne,
• utrata zaufania do opiekuna,
• przemoc szkolna.

Objawy PTSD

Objawy PTSD mogą obejmować różne dziedziny życia. U osób cierpiących na to zaburzenie najczęściej obserwuje się:

• niekontrolowane przywoływanie, wspominanie stresującej sytuacji – mogą być to jedynie uporczywe myśli lub wrażenie, jakby wydarzenie odbywało się na nowo (mowa wtedy od tzw. flashbackach),
• zaburzenia snu – często związane z nawracającymi koszmarami, występują problemy zarówno z częstym wybudzaniem, jak i z zasypianiem,
• wyczerpanie – dotyczy ono zarówno sfery psychicznej, jak i fizycznej, pojawia się w przypadku przywołania traumatyzującej sytuacji,
• nadmierna czujność i nadreaktywność – niemożność zrelaksowania się, nadmierne reakcje na bodźce przypominające o przeżytej traumie,
• drażliwość i agresja – zachowania agresywne mogą być zarówno werbalne, jak i fizyczne,
• trudności z koncentracją – pojawiają się w niespodziewanych dla dotkniętej PTSD osoby sytuacjach,
• zachowania niebezpieczne dla osoby chorej – np. autoagresja,
• negatywne myślenie – zarówno o sobie, jak i otaczającym świecie,
• obwinianie siebie lub innych za przeżytą sytuację,
• odczuwanie silnego strachu, wstydu i/lub złości,
• problemy z odczuwaniem pozytywnych emocji lub całkowity brak tej zdolności (anhedonia),
• utrata zainteresowania rzeczami, które wcześniej sprawiały przyjemność – np. hobby czy spotkaniami z ludźmi,
• izolacja – brak chęci przebywania wśród ludzi, w miejscach publicznych czy nawet do utrzymywania kontaktów ze znajomymi,
• skłonność do nałogów – np. alkoholu czy innych substancji psychoaktywnych,
• złe samopoczucie fizyczne – w tym problemy żołądkowe czy bóle głowy,
• unikanie bodźców kojarzących się z przeżytą sytuacją – np. osób czy miejsc.

U każdego pacjenta PTSD może wyglądać nieco inaczej. Najgroźniejsze jest nieleczone, dlatego jeśli podejrzewasz je u siebie lub bliskiej osoby, wskazany jest kontakt ze specjalistą. Dobrych psychiatrów w Warszawie znajdziesz na stronie: https://enel.pl/lekarze/warszawa/psychiatra_144/.

Sposoby leczenia PTSD

Leczenie PTSD odbywa się często dwutorowo: poprzez psychoterapię i farmakoterapię. Pierwsza z nich ma na celu przepracowanie przez pacjenta traumy i uwolnienie się od natrętnych myśli. Farmakoterapia może zakładać podawanie leków przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych oraz nasennych.