„Polska jest dziś drugim po Niemczech krajem w Europie z największym odsetkiem zakończonych zgonem samobójstw wśród młodych ludzi. To bardzo niepokojące” – podkreśla dr Monika Sajkowska, prezeska Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Badania prowadzone wśród polskich studentów (18-25 lat) przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę na zlecenie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Ministerstwa Zdrowia potwierdziły silny związek pomiędzy negatywnymi doświadczeniami w dzieciństwie a zachowaniami ryzykownymi dla zdrowia.

Negatywne doświadczenia w dzieciństwie (ang. Adverse Child Experiences – ACE) to silnie stresujące wydarzenia, które powtarzają się we wczesnym okresie życia. Należą do nich m.in. różne rodzaje krzywdzenia (przemoc fizyczna, przemoc emocjonalna, wykorzystywanie seksualne, zaniedbanie), czy dysfunkcje w rodzinie (rozwód lub separacja rodziców, uzależnienia, choroby psychiczne, bycie świadkiem przemocy domowej, zachowania przestępcze członków rodziny). Te zdarzenia mają długofalowe konsekwencje i wywierają negatywny wpływ na rozwój dziecka i jego funkcjonowanie w późniejszym życiu.

Ponad trzy czwarte studentów (77 proc.) doświadczyło co najmniej jednej formy krzywdzenia lub dysfunkcji w rodzinie. Niemal co piąty respondent (19 proc.) doświadczył minimum 4 różnych form ACE.

Najczęstszym z negatywnych doświadczeń dzieciństwa badanych była przemoc fizyczna ze strony rodziców lub opiekunów. Ten problem dotyczył aż 46 proc. respondentów. Niewiele mniej badanych doświadczyło w dzieciństwie przemocy emocjonalnej – aż 42 proc. Zaś jeden na dwudziestu badanych (5 proc.) stał się w dzieciństwie ofiarą wykorzystywania seksualnego (ze strony osób co najmniej 5 lat starszych lub dorosłych).

Co czwarty respondent (25 proc.) był w dzieciństwie zaniedbywany emocjonalnie, zaś 12 proc. doświadczyło zaniedbania fizycznego. 8 proc. respondentów było świadkami przemocy między swoimi rodzicami lub opiekunami. Najczęstszą dysfunkcją rodzinną badanych było mieszkanie z osobą uzależnioną od alkoholu (21 proc.).

Co piąty respondent doświadczył także problemów psychicznych w rodzinie (19 proc.). Przeżycia związane z rozwodem lub separacją rodziców posiada 16 proc. badanych.

Zidentyfikowano silny związek między przeżywaniem co najmniej 4 form negatywnych doświadczeń w dzieciństwie, a występowaniem zachowań szkodliwych dla zdrowia.

Badani, którzy doświadczyli minimum 4 form negatywnych zdarzeń w dzieciństwie, aż 17 razy częściej – w porównaniu do grupy bez takich doświadczeń podejmują próby samobójcze. W tej grupie także m.in. 12 razy częściej dochodzi do samookaleczeń, a osoby te 5 razy częściej deklarują, że nie mają żadnej bliskiej osoby.

„Wyniki naszego badania są zgodne z wynikami innych dostępnych badań na świecie, w których próby samobójcze były szczególnie częste wśród osób, które doświadczyły wielu, tj. 4 lub więcej, form ACE. Potwierdzają one istotny związek pomiędzy ACE a podejmowaniem zachowań szkodliwych dla zdrowia czy stanowiących zagrożenie życia” – mówi dr Monika Sajkowska, prezeska Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Zapobieganie negatywnym doświadczeniom w dzieciństwie może przeciwdziałać problemom ze zdrowiem psychicznym i fizycznym oraz obniżać związane z nimi koszty społeczne.

„Badanie potwierdza silny związek między przemocą emocjonalną i zaniedbaniem emocjonalnym, a zarówno próbami samobójczymi, jak i samookaleczaniem się" – mówi dr Monika Sajkowska. "Te niepokojące zależności pociągają za sobą m.in. konieczność podjęcia działań profilaktycznych adresowanych do dzieci i młodzieży z grupy ryzyka. Konieczne jest także budowanie potencjału systemu opieki zdrowotnej w zakresie identyfikacji i wspierania rodzin z grup ryzyka, ponieważ przedstawiciele ochrony zdrowia są pierwszymi osobami, które mają dostęp do rodzin i dzieci. Niezbędne jest także prowadzenie działań zwiększających świadomość społeczną związana z problemem krzywdzenia dzieci" – dodaje Sajkowska.

Raport z badania zrealizowanego przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę na zlecenie WHO i Ministerstwa Zdrowia Negatywne doświadczenia z dzieciństwa i związane z nimi zachowania szkodliwe dla zdrowia wśród polskich studentów (2018)[1]prezentuje wyniki w oparciu o ustalenia na grupie badawczej 1772 studentów z pięciu uczelni w Polsce.