Niedoczynność tarczycy — przyczyny

Niedoczynność tarczycy może mieć różne przyczyny, zarówno związane z autoimmunologicznymi schorzeniami, jak i zabiegami medycznymi oraz innymi czynnikami zewnętrznymi. Należą do nich:

• Choroba Hashimoto – przewlekłe zapalenie tarczycy, w którym organizm atakuje własne komórki tarczycy, prowadząc do powolnego niszczenia gruczołu i obniżenia produkcji hormonów;

• Stan po operacyjnym usunięciu tarczycy – częściowe lub całkowite usunięcie tarczycy, wykonywane np. z powodu wola guzkowego, choroby Gravesa-Basedowa lub raka, może prowadzić do trwałej niedoczynności;

• Leczenie jodem promieniotwórczym – stosowane w chorobie Gravesa-Basedowa czy nadczynnych guzkach tarczycy, uszkadza tkankę gruczołu i może powodować niedoczynność;

• Radioterapia okolic szyi – stosowana np. w leczeniu nowotworów, może uszkadzać komórki tarczycy i obniżać jej aktywność;

• Przyjmowanie niektórych leków – niektóre leki mogą wpływać na czynność tarczycy, prowadząc do jej niedoczynności;

• Wtórna niedoczynność tarczycy – wynikająca z niedoboru tyreotropiny (TSH) z powodu chorób przysadki mózgowej, takich jak guzy, urazy czy stany zapalne;

• Trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy – związana z uszkodzeniem podwzgórza i niedoborem tyreoliberyny (TRH).

Niedoczynność tarczycy — objawy

Niedoczynność tarczycy to choroba, której objawy mogą przybierać różne formy i nasilenie. Początkowo mogą one być subtelne, ale wraz z postępem choroby stają się coraz bardziej widoczne i uciążliwe:

• Ciągłe uczucie zimna;

• Zmęczenie i senność;

• Zmiany w układzie krążenia;

• Sucha, łuszcząca się skóra i łamliwe włosy;

• Problemy z pamięcią i koncentracją;

• Zaburzenia hormonalne u kobiet;

• Przyrost masy ciała – mimo zachowania zwyczajowej diety;

• Zaburzenia trawienia;

• Zmiany głosu;

• Problemy emocjonalne i depresja.

Warto zwrócić uwagę na powyższe symptomy, choć ich występowanie nie zawsze jednoznacznie wskazuje na niedoczynność tarczycy. Z tego względu w razie podejrzeń konieczna jest konsultacja ze specjalistą i wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych, na czele z tzw. pakietem tarczycowym (https://www.alab.pl/pakiet/pakiet-tarczycowy-rozszerzony).

Niedoczynność tarczycy — objawy psychiczne

Niedoczynność tarczycy może prowadzić do szeregu objawów psychicznych, które znacząco wpływają na jakość życia pacjenta. Charakterystyczne są przede wszystkim obniżony nastrój i stany depresyjne, którym często towarzyszą lęki oraz rozdrażnienie. Pacjenci skarżą się również na trudności z koncentracją, spowolnienie myślenia.

Niedoczynność tarczycy — badania 

W przypadku podejrzenia niedoczynności tarczycy kluczowe jest wykonanie odpowiednich badań hormonalnych, które pozwalają ocenić czynność tarczycy. Podstawowym badaniem jest oznaczenie poziomu TSH (hormonu tyreotropowego), produkowanego przez przysadkę mózgową, który steruje pracą tarczycy. Podwyższone TSH może wskazywać na pierwotną niedoczynność tarczycy, kiedy przysadka stara się pobudzić gruczoł tarczowy do działania. Jeśli wynik TSH jest nieprawidłowy, konieczne jest badanie stężenia FT4, głównego hormonu produkowanego przez tarczycę, oraz FT3 – aktywnej postaci hormonu, jaką jest trójjodotyronina.

W diagnostyce autoimmunologicznych chorób tarczycy, takich jak Hashimoto, kluczową rolę odgrywają badania na obecność specyficznych przeciwciał. Przeciwciała anty-TPO (przeciw peroksydazie tarczycowej) oraz anty-TG (przeciw tyreoglobulinie) są istotne, zwłaszcza w przypadku choroby Hashimoto, gdzie anty-TPO często jako pierwsze sygnalizują problemy związane z tarczycą. 

Niedoczynność tarczycy — leczenie

Leczenie niedoczynności tarczycy polega głównie na regularnym przyjmowaniu syntetycznej lewotyroksyny, będącej odpowiednikiem naturalnego hormonu produkowanego przez tarczycę. Dawka lewotyroksyny jest dostosowywana indywidualnie przez lekarza.

Czym grozi nieleczona niedoczynność tarczycy?

Nieleczona niedoczynność tarczycy może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, m.in.:

• zaburzeń układu sercowo-naczyniowego, co zwiększa ryzyko chorób serca.

• problemów z płodnością, a u kobiet w ciąży – do powikłań, takich jak nawracające poronienia;

• zaburzeń metabolicznych, takich jak insulinooporność, cukrzyca typu 2 oraz otyłość;

• śpiączki hipometabolicznej (w skrajnych przypadkach), która stanowi stan zagrożenia życia.

Bibliografia:

1. Bolanowski M., Niedoczynność tarczycy, Diagnostyka w POZ, Lekarz POZ 3/2016.

2. Douglas M., Zaburzenia neurologiczne w chorobach endokrynologicznych, Medycyna po Dyplomie, t. 20, nr 3, 2011.

3. Miśkiewicz P., Bednarczuk T., Niedoczynność tarczycy — przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna dla pacjentów, 2021.

4. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/niedoczynnosc-tarczycy-zalecenia-i-jadlospis/ [dostęp: 14.11.2024]

5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK519536/ [dostęp: 14.11.2024]