Trochę historii

Żurek jest jedną z najstarszych polskich zup. W pierwotnej wersji był znany jako barszcz biały i żywili się nim głownie ludzie na wsiach. Według pierwszego znanego przepisu przyrządzało się go z gotowanych roślin: barszczu zwyczajnego, lebiody i komosy. Później zaczęto go podawać z ziemniakami i zyskał miano zalewajki, czyli właśnie żuru. Zupa szybko zyskała popularność na terenie całego kraju.

Różne odmiany żurku

Dziś w wielu regionach można zetknąć się z różnymi odmianami żurku. Można go przygotować na wywarze warzywnym lub mięsnym (podstawą są kiełbasy i wędzonki). – Aromatyczny wywar to podstawa zupy. Najlepiej smakuje wywar z żeberek wędzonych. Nie mogę być bardzo tłuste, powinny mieć sporo mięsa – mówi Małgorzata Wódkiewicz z Zakładów Mięsnych Pekpol Ostrołęka.

I tak żurek świętokrzyski podaje się z jajkiem pokrojonym na cztery części, chrzanem i bułką, ozdobiony koperkiem. Natomiast na Kujawach i Mazowszu oraz położonym tam regionie Kurpi prym wiedzie tradycyjny żurek z białą kiełbasą i jajkiem – serwuje się go w wydrążonym chlebie lub bułce. Z kolei Benedyktyni w Tyńcu podają żurek z kiełbasą i twarogiem. Na Podhalu najbardziej znana jest tradycyjna wersja tej zupy na zakwasie z kiełbasą wiejską i majerankiem oraz dodatkiem wędzonego oscypka. A czym charakteryzuje się żurek żeniaty? Ta śląska wersja żurku jest bardzo sycąca – przyrządza się go na bazie wędzonych żeberek i wędzonego boczku, a podaje się z ziemniakami i kiełbasą.

Zakwas to podstawa

Podstawą żuru jest zakwas. Oczywiście najlepiej przygotować go samemu. Mamy wtedy pewność, że jest zdrowy i nie zawiera sztucznych dodatków. Często spotykamy się ze sporami dotyczącymi rodzaju mąki odpowiedniej do idealnego zakwasu. Nie ma jednej konkretnej odpowiedzi, ponieważ w każdym regionie przepis jest inny. Na Górnym Śląsku zakwas przygotowywany jest z żytniej mąki razowej, w Małopolsce i na Podlasiu używa się mąki owsianej, a na Lubelszczyźnie mąki gryczanej. Oskar Kolberg, znany etnograf, opisywał z kolei tradycyjny żur jadany na Kujawach: Na śniadanie: żur z kartoflami. Jest to śniadanie zwykłe. (...) Żur robi się z ukwaszonej mąki żytniej (razowej) w wodzie, i zaklepany bywa mąką żytnią, czyli pytlową.

Jaka kiełbasa do żurku?

W tradycyjnej wersji żurku nie może zabraknąć białej kiełbasy. Zamienie można też użyć kiełbasy wiejskiej, śląskiej, myśliwskiej lub jałowcowej. Oprócz ulubionej kiełbasy do żurku powinno się także dodać wędzonki, np. kawałek boczku – nada wielkanocnej zupie wyjątkowy smak i aromat. Bez względu na to, jaki żurek przygotowujemy, musimy pamiętać o składnikach najwyższej jakości. Warto zwrócić uwagę na jakość mięsa i wędlin, których używamy.

– Wybierając kiełbasę lub boczek zdecydujmy się na taką od zaufanego producenta. Po rozcięciu, biała kiełbasa powinna mieć dość zwięzłą strukturę z widocznymi przyprawami, np. z majerankiem. Do żurku użyjmy również boczku, dzięki któremu potrawa zyska wędzony aromat, np. z linii Kurpiowskie Specjały – mówi Małgorzata Wódkiewicz z Zakładów Mięsnych Pekpol Ostrołęka.