Świadczenia związane z niezdolnością do pracy stanowiły w 2018 r. 12,8% ogółu wydatków ZUS na świadczenia pieniężne. Wśród nich od lat główną pozycję stanowiły wydatki na renty z tytułu niezdolności do pracy. Ich udział jednak maleje. W 2014 r. wynosił 47,9%, zaś w 2018 r. – 37,2%.

Z drugiej strony rosną jednak wydatki na absencję chorobową. W 2016 r. po raz pierwszy przewyższyły te związane z rentami z tytułu niezdolności do pracy. W 2014 r. stanowiły one 41,6% wydatków na świadczenia związane z niezdolnością do pracy, a w 2018 r. aż 50,1%.

Najwięcej na zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania

ZUS przeanalizował strukturę świadczeń wypłacanych ogółem z tytułu niezdolności do pracy w 2018 r. Okazało się, że grupami chorobowymi generującymi najwyższe wydatki były zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (15,8% ogółu wydatków). Kolejne były choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej (14,3%), choroby związane z okresem ciąży, porodu i połogu (13,2%), urazy, zatrucia i inne określone skutki działania czynników zewnętrznych (12,2%), choroby układu krążenia (10,0%), choroby układu nerwowego (8,1%) oraz choroby układu oddechowego (8,5%). W 2018 r. właśnie te grupy chorobowe były przyczyną 82,1% wydatków poniesionych w związku z niezdolnością do pracy.

Mężczyźni inaczej niż kobiety

Analiza uwidoczniła także interesująca informację: choroby, które generują najwyższe wydatki na świadczenia związane z niezdolnością do pracy, różnią się w zależności od płci. Jednostki chorobowe w przypadku mężczyzn to: przewlekła choroba niedokrwienna serca (4,4% ogółu wydatków), inne choroby krążka międzykręgowego (3,8%), zaburzenia korzeni nerwowych (3,4%), schizofrenia (3,6%), następstwa urazów kończyny dolnej (3,3%), zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa (2,3%) oraz następstwa chorób naczyń mózgowych (2,4%).

Z kolei w populacji kobiet największy udział wydatków stanowiły te związane z opieką położniczą z powodu stanów związanych z ciążą (22,0%), zaburzeniami korzeni nerwowych (2,7%), schizofrenią (2,7%), z reakcjami na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne (2,7%), innymi chorobami krążka międzykręgowego (2,4%), krwawieniem we wczesnym okresie ciąży (2,1%) oraz ostrym zakażeniem górnych dróg oddechowych (2,2%).

Województwo mazowieckie

Rozpatrując wydatki poniesione w 2018 r. na świadczenia z tytułu niezdolności do pracy w poszczególnych województwach obserwujemy, że najwyższe były one w województwie śląskim (13,9% ogółu wydatków), mazowieckim (12,7%) i wielkopolskim (10,7%). W populacji mężczyzn najwyższy udział wydatków odnotowane w województwie śląskim (15,5%), natomiast w populacji kobiet w województwie mazowieckim (11,5%). Najniższe kwoty wydatkowano w województwie opolskim (2,0% ogółu wydatków) oraz w województwie podlaskim (2,3%).

Porównując przeciętne wysokości wydatków na 1 osobę objętą obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym w poszczególnych województwach zauważamy, że rozpiętość waha się od 1 232,73 zł w województwie opolskim do 1 769,72 zł w województwie wielkopolskim. W mazowieckiem średnia wyniosła 1 327,93 zł, a w całym kraju 1 496,67 zł.