Program:

godz.11.50 – zbiórka przedstawicieli władz miasta, organizacji kombatanckich, harcerzy i młodzieży szkolnej pod Pomnikiem Ofiar Firleja (Cmentarz Komunalny przy ul. Ofiar Firleja)

godz. 12.00 – uroczysty apel

godz. 12.15 -  złożenie kwiatów i zapalenie zniczy pod Pomnikiem Ofiar Firleja.

W ramach obchodów rocznicowych Koło Przewodników Terenowych przy Oddziale Miejskim PTTK im. ks. Jana Wiśniewskiego w Radomiu oraz I LO im. Mikołaja Kopernika w Radomiu organizują  IV Rajd Pamięci – Firlej 2013. Rajd odbędzie się w godzinach rannych 4 kwietnia, a prowadzić będzie trzema trasami, z których każda zakończy się na Firleju o godz. 12. Uczestnicy wezmą udział w uroczystym apelu.

I trasa

Zakłady Metalowe - Las Kapturski - Firlej (ok. 18 km)

II trasa

ul. Kielecka - Wacyn - Las Kapturski - Firlej    (ok. 12 km)

III trasa

ul. Warszawska – Las Kapturski – Firlej (ok. 12 km)

Szczegółowe informacje dotyczące rajdu - OM PTTK w Radomiu, ul. Traugutta 46/48.

******

Na radomskim cmentarzu przy ulicy Ofiar Firleja spoczywają zwłoki ponad 15 tys. osób, zamordowanych przez hitlerowców w masowych egzekucjach. Wśród pomordowanych było wielu aktywnych bojowników o wolność i demokrację, jak również wielu więźniów z radomskiego więzienia i mieszkańców getta żydowskiego.

Do pierwszej egzekucji na Firleju doszło 4 kwietnia 1940 roku. Niemcy rozstrzelali wówczas 145 chłopów ze wsi Gałki, Gielniów i Mechlin za udzielanie pomocy oddziałom majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. Zamordowanych zasypano piachem. W maju 1940 roku rozstrzelano ok. 3500 osób – cywilów, żołnierzy, nauczycieli, partyzantów, rolników, którzy odmawiali przekazywania kontyngentów.

Transporty liczyły od kilku do kilkuset osób, choć zdarzyły się transporty z pojedynczymi ludźmi. Pomimo przemyślanych prób likwidacji dowodów ludobójstwa (w 1943 roku okupanci sprowadzili tutaj specjalne, ruchome krematoria oraz młyny), dzięki naocznym świadkom egzekucji m. in. mieszkańcom ukrytym w okolicznych lasach, po wojnie udało się odnaleźć ciała wielu ofiar ludobójstwa, jak również ujawnić niektóre okoliczności zbrodni. Na przykład, gdy samochody wiozące na Firlej skutych drutem skazańców grzęzły na leśnej drodze, wyciągano najbardziej wyczerpanych i składano ich żywych pod koła, aby samochody mogły szybciej wydobyć się z grzęzawiska.

Staraniem środowisk kombatanckich w 1969 roku w hołdzie pomordowanym początkowo ustawiono trzy drewniane krzyże oraz symboliczny grób z tablicą. W latach 1969 -75 wzniesiono pomnik ku czci poległych, którego oficjalne odsłonięcie nastąpiło w 1976 roku. Jego poświęcenia dokonał w 2005 roku, w dniu Święta Zmarłych, ówczesny biskup radomski ks. Zygmunt Zimowski.