Licząca ponad 2 tys. eksponatów kolekcja, blisko 200 artystów z kraju i zagranicy, którzy w ciągu roku odwiedzają Orońsko, oraz ponad 20 wystaw monograficznych i problemowych. A nie byłoby tego wszystkiego, gdyby nie grupa rzeźbiarzy, którzy w poszukiwaniu kamienia szydłowieckiego i kieleckiego odkryła w połowie lat 60. ubiegłego wieku Orońsko i postanowiła w parku otaczającym dawny dwór Józefa Brandta urządzić najpierw plener, a potem – ośrodek pracy twórczej. Tak zaczęło się rodzić Centrum Rzeźby Polskiej. W 1981 roku placówkę wzięło pod swoje skrzydła ministerstwo kultury i od tego roku liczona jest historia CRP.

Jubileusz kierownictwo Centrum postanowiło uświetnić, przy współpracy Muzeum Rzeźby w warszawskiej Królikarni, wystawą prac Xawerego Dunikowskiego. Ekspozycja ta będzie pierwszą, poza Królikarnią, prezentacją, ukazującą przekrój całej twórczości artysty. Wśród wielu arcydzieł znajdą się najważniejsze kompozycje z wczesnego okresu twórczości artysty: Fatum, Tchnienie, Macierzyństwo. Zostaną zaprezentowane także trzy figury ze słynnego cyklu Kobiet brzemiennych oraz portrety i wizerunki: od pracy dyplomowej na krakowskiej ASP – Portretu Henryka Szczyglińskiego z 1898 roku, poprzez dekoracyjne, bliskie stylizacji art deco, kobiece portrety z okresu paryskiego, rzeźbione od 1914, aż do powstałych w latach 50. i 60. podobizn: Hanny Rudzkiej-Cybisowej, Włodzimierza Sokorskiego, Aliny Ślesińskiej. Bliski sztuce portretowej jest słynny cykl Głów wawelskich, dotychczas mało prezentowany. Na ekspozycji zostaną pokazane 24 rzeźby z tego cyklu, z okresu 1925-1929 oraz l. 50. XX w., ukazujące całe bogactwo typów ludzkich, począwszy od postaci historycznych: Zygmunta III Wazy, Stefana Batorego, Fryderyka Chopina, aż do współczesnych wizerunków przyjaciół czy uczennic mistrza. Ważnym uzupełnieniem wawelskiej serii jest Autoportret.

Obok sztuki kameralnej, Dunikowskiego pasjonowały monumentalne realizacje pomnikowe. Na wystawie zobaczymy projekty pomników. W paryskiej pracowni artysty w 1917 roku powstał Grobowiec Bolesława Śmiałego, pierwszy projekt pomnika w twórczości Dunikowskiego, uznawany za arcydzieło. Na orońskiej ekspozycji znajdzie się jego odlew wykonany w gipsie. W 20-leciu międzywojennym artysta zrealizował tylko dwa pomniki: w 1921 w Warszawie pomnik Wdzięczności Ameryce i w 1936 w Krakowie pomnik Józefa Dietla. Projekt tego drugiego, w skali 1:1, zostanie także zaprezentowany na wystawie.

Pomniki zdominowały powojenną twórczość Dunikowskiego. Już w 1946 roku artysta podjął prace nad pomnikiem Czynu Powstańczego na górze Św. Anny. Realizując ten monument, rozpoczął także prace nad pomnikiem Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej dla Olsztyna. Fragment tego dzieła – Głowa żołnierza radzieckiego będzie przykładem stosunku artysty do socrealizmu. Ten powojenny wątek uzupełnią Popiersie W. I. Lenina (1949) i Robotnik (1946).

Wystawę w orońskim Muzeum Rzeźby Współczesnej będzie można oglądać od 9 lipca (godz. 13) do 18 września.