Jan Karski (wł. Jan Romuald Kozielewski) - ur. 24 kwietnia 1914 r. w Łodzi, zm. 13 lipca 2000 r. w Waszyngtonie. W międzywojennej Polsce ukończył wydział prawa i studium dyplomacji oraz szkołę podchorążych. Po wybuchu wojny trafił do niewoli, jednak udało mu się zbiec i podjąć działalność konspiracyjną. Ze względu na doskonałą pamięć i znajomość języków obcych powierzono mu obowiązki politycznego emisariusza władz Polskiego Państwa Podziemnego.

W czasie jednej z misji do Francji został aresztowany przez Gestapo. Po brutalnych przesłuchaniach próbował popełnić samobójstwo obawiając się, że podczas kolejnych tortur może zdradzić Niemcom istotne informacje o polskim Podziemiu. Odratowany, trafił do więziennego szpitala, z którego został odbity dzięki pomocy polskiego Związku Walki Zbrojnej.

W 1942 pod pseudonimem Jan Karski, którego odtąd będzie stale używał, wyruszył w kolejną misję, tym razem do Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Jednym z jego głównych zadań było poinformowanie aliantów o tragicznej sytuacji ludności żydowskiej pod okupacją niemiecką. Zbierając informacje na ten temat, dwukrotnie przedostał się do warszawskiego getta, a także do obozu przejściowego w Izbicy, z którego Żydzi kierowani byli do obozów zagłady.

Wstrząsającą relację naocznego świadka przekazał ogromnej liczbie amerykańskich i brytyjskich polityków, dziennikarzy i artystów. Spotkał się miedzy innymi z ministrem spraw zagranicznych rządu brytyjskiego oraz z prezydentem USA. Jednak dramatyczne apele emisariusza o ratunek dla narodu żydowskiego nie przyniosły rezultatów – większość rozmówców nie dowierzała jego doniesieniom lub je ignorowała.

Po wojnie Jan Karski zdecydował się pozostać na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Podjął studia z zakresu nauk politycznych i obronił doktorat na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, gdzie przez dalsze czterdzieści lat wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu. Wśród jego studentów znalazł się między innymi przyszły prezydent Bill Clinton.

Jan Karski był również autorem kilku książek. Publikacja o działalności polskiego państwa podziemnego („Story of a Secret State”), opublikowana w 1944 w USA stała się wkrótce bestsellerem i została przetłumaczona na wiele języków.

W ostatnich dwudziestu latach życia Jan Karski powrócił do swojej „nieukończonej misji”, wielokrotnie opowiadając na spotkaniach w Ameryce, Izraelu i w Polsce o masowej eksterminacji ludności żydowskiej w czasie wojny i swoich próbach zainteresowania świata tym dramatem.

Jan Karski otrzymał wiele prestiżowych wyróżnień – uhonorowano go między innymi tytułem “Sprawiedliwego wśród Narodów Świata", osiem uczelni polskich i zagranicznych przyznało mu doktoraty honoris causa, był kawalerem Orderu Orła Białego (najwyższego polskiego odznaczenia państwowego) i honorowym obywatelem Izraela. Sam natomiast ufundował nagrodę im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej przyznawaną co roku wspólnie przez YIVO w Nowym Jorku i Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie autorom publikacji przedstawiających rolę i wkład Żydów polskich w polską kulturę.

Program Dni Karskiego w Radomiu:

17 listopada godz. 12.00 - otwarcie wystawy pt. „Jan Karski. Człowiek wolności”. Wystawa, którą można oglądać do końca listopada prezentuje jego młodość w rodzinnej Łodzi, studia, czas wojny i działalność powojenną.Po wernisażu montaż słowno-muzyczny w wykonaniu uczniów I LO im. M. Kopernika w Radomiu.

20-21 listopada godz.10.00-12.00 - wykład Teda Bartona "Karski oczami Amerykanów" oraz warsztaty edukacyjne dla młodzieży (w jęz. angielskim). Zgłoszenia: rodon@rodon.radom.pl

20 listopada godz.18.00 - wykład otwarty Teda Bartona, stypendysty Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta (w jęz. angielskim) w American Corner Radom ul. Traugutta 31/33. Zgłoszenia: LIBRARY.ACRADOM@GMAIL.COM

24 listopada godz. 17.00 - wykład prof. A. Żbikowskiego oraz pokazy filmów o Karskim.

24-28 listopada - oprowadzanie po wystawie dla grup młodzieży. Zgłoszenia: rodon@rodon.radom.pl

25 listopada - gra miejska dla grup szkolnych pt. "Dzień w wojennym Radomiu" - prowadzenie I LO im. M. Kopernika w Radomiu. Zgłoszenia: rodon@rodon.radom.pl, info: www.rodon.radom.pl

Wszystkie wydarzenia odbywają się w Ośrodku Kultury i Sztuki Resursa Obywatelska w Radomiu, ul. Malczewskiego 16 (oprócz wykładu 20 listopada).

Dni Karskiego w Radomiu zostały objęte Honorowym Patronatem Prezydenta Miasta Radomia Andrzeja Kosztowniaka.Partnerzy: Urząd Miasta Radomia, American Corner Radom, IPN Delegatura w Radomiu, I LO im. M. Kopernika w Radomiu.

Najszybsze informacje z Radomia wprost na Twojego Facebooka:
KLIKNIJ I POLUB NAS TERAZ >>