Zaświadczenie A1 to dokument, który jest ważny dla osób przemieszczających się zawodowo w obszarze Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii. A1 potwierdza, że do wskazanej w nim osoby, w okresie pracy lub działalności za granicą, stosuje się tylko polskie przepisy w zakresie zabezpieczenia społecznego. Oznacza to, że posiadacz A1 nie musi podlegać ubezpieczeniom w państwie, w którym przejściowo pracuje. Składki opłacane są w Polsce.

ZUS wydaje bardzo dużo zaświadczeń A1. W IV kwartale 2018 r. placówki Zakładu wystawiły ich łącznie ponad 151 tys. Najwięcej zaświadczeń we wskazanym okresie wydał krakowski oddział ZUS. Było ich aż 11,5 tys. W województwie mazowieckim wystawiono w tym czasie prawie 22,5 tys. A1 - w płockim oddziale 3 175, radomskim 1 384, a siedleckim 1 304.

Największy udział w liczbie wszystkich zaświadczeń A1 mają te wydane dla pracowników delegowanych oraz osób wykonujących pracę w kilku państwach członkowskich. Ze statystyk wynika, że najpopularniejszym krajem wybieranym jako cel delegowania są Niemcy. Dotyczy go ponad 51% wniosków o A1. Kolejne to Francja (11,57%), Belgia (7,56%), Holandia (6,37%) i Szwecja (5,59%).

Zaświadczenia A1 dostają również ubezpieczeni spoza UE, EOG lub Szwajcarii, którzy nie posiadają polskiego obywatelstwa. Aby obywatel państwa trzeciego mógł otrzymać ten dokument, musi legalnie mieszkać w Polsce i przemieszczać się pomiędzy państwami członkowskimi w związku z wykonywaniem pracy najemnej lub działalności na własny rachunek. Aż 97% zaświadczeń wydanych przez ZUS w tych sprawach dotyczy łącznie Ukraińców (ok. 23 tys. zaświadczeń) i Białorusinów (ok. 3 tys. zaświadczeń). Trzecia w kolejności narodowość rosyjska otrzymała tylko ok. 200 zaświadczeń.

Wniosek o zaświadczenie A1 można złożyć w placówkach ZUS (osobiście lub pocztą) oraz przez Internet na Platformie Usług Elektronicznych (PUE ZUS). Istotne jest, aby informacje podane we wniosku o wydanie zaświadczenia A1 były spójne, kompletne i zgodne ze stanem faktycznym. Wydane dokumenty A1 ZUS przesyła do instytucji zagranicznych. Tym samym polski organ rentowy deklaruje, że wobec osoby we wskazanym okresie właściwy jest polski system zabezpieczenia społecznego. Nie może być zatem wątpliwości co do podstaw wydania zaświadczenia. Jeśli instytucja zagraniczna zakwestionuje dokument, to konieczne będzie przeprowadzenie postępowania. Jeżeli zastrzeżenia się potwierdzą, to może zakończyć się to nawet wycofaniem A1.

Szczegółowe informacje dot. zaświadczeń A1 można znaleźć na stronie www.zus.pl.