Płodowy zespół alkoholowy FAS to zespół cech, które powstają u dziecka w wyniku spożywania alkoholu przez kobietę w czasie ciąży. Nieprawidłowości, jakie się pojawiają, dotyczą zarówno rozwoju fizycznego, jak i psychicznego – od zaburzeń wzrostu, np. wad serca, deformacji stawów, przez obniżenie sprawności intelektualnej, opóźnienie rozwoju psychomotorycznego, po zaburzenia neurologiczne. Jego skala nie jest w pełni określona, ponieważ wciąż brakuje dokładnych badań na ten temat, a przede wszystkim jest mało specjalistów diagnozujących FAS.

Podejrzenia o FAS pojawiają się, gdy dziecko ma typowe dla tego zespołu zmiany w budowie ciała i w rozwoju fizycznym. Jest jednak wiele dzieci, których rozwój początkowo nie wzbudza podejrzeń, a dopiero późniejsze trudności z uczeniem się, koncentracją uwagi, pamięcią i zdolnością do rozwiązywania problemów czy zaburzenia mowy sprawiają, że rodzice zaczynają szukać przyczyny. Niestety, diagnostyka FAS jest skomplikowana i nadal trudno dostępna. W związku z tym, zarząd województwa mazowieckiego podjął decyzję o przekazaniu środków na zorganizowanie specjalistycznego poradnictwa i diagnostyki FAS/FASD dla rodzin z dziećmi.

– Wiemy, jak bardzo jest potrzebna fachowa powszechna diagnostyka i terapia FAS. Tym pilotażem chcemy wypracować pewien model, który później będzie można wprowadzić w innych częściach województwa, rozszerzając też grupę docelową. Bo trzeba pamiętać, że problem nawet okazjonalnego picia alkoholu przez kobiety w ciąży dotyczy zróżnicowanej grupy, a to sprawia, że ryzyko FAS u dzieci jest duże – mówi Elżbieta Lanc, członek zarządu województwa mazowieckiego.

W konkursie maksymalną liczbę punktów otrzymały Fundacja „Terapeuci Dla Rodziny” z Zalesia Górnego (pow. piaseczyński) oraz Stowarzyszenie Słoneczny Dom z Radomia. Ich działania będą prowadzone w samym Radomiu oraz w powiatach radomskim, białobrzeskim, kozienickim, lipskim, przysuskim, szydłowieckim i zwoleńskim.

– Podjęliśmy decyzję, aby wprowadzić program właśnie w subregionie radomskim, ponieważ to tu jest dobrze rozwinięty system pieczy zastępczej, a także dobra współpraca z organizacjami pozarządowymi w tym zakresie. Ponadto w Radomiu działają dwa ośrodki adopcyjne – wyjaśnia wicemarszałek Rafał Rajkowski. – Taka baza w połączeniu z medycznym wsparciem ze strony naszego szpitala to dobry początek do wprowadzania sieci wsparcia w formie punktów konsultacyjnych.

Stowarzyszenie Słoneczny Dom z Radomia zrealizuje projekt „W trosce o dobro dziecka”, w ramach którego prowadzone będą diagnoza i program terapeutyczny dla dzieci z FAS i ich rodzin. Rodzice lub opiekunowie będą mogli liczyć na wskazanie kierunków terapii oraz na specjalistyczne poradnictwo. Poprowadzone też będą konsultacje ze skutecznych metod i kierunków pracy z takim dzieckiem. Pozwoli to osobom prowadzącym rodzinne formy pieczy zastępczej poszerzyć wiedzę oraz zwiększyć kompetencje opiekuńczych rodzin zastępczych. Programem objętych zostanie 50 dzieci przebywających w pieczy zastępczej i rodzinach adopcyjnych oraz 40 rodzin zastępczych lub rodzinnych domów dziecka i placówek rodzinnych. Działania realizowane będą we współpracy z jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej: Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie w Kozienicach, Lipsku, Zwoleniu, Szydłowcu, Radomiu, Przysusze oraz we współpracy z Wyższą Szkołą Handlową w Radomiu i Parafią Miłosierdzia Bożego w Radomiu. Współpraca będzie dotyczyła m.in.: pomocy przy rekrutacji rodzin z dziećmi, udostępnianiu pomieszczeń do diagnozy, szkoleń, konsultacji.

Fundacja Terapeuci Dla Rodziny stworzy punkty diagnostyczno-konsultacyjne oraz poradnię specjalistyczną prowadzącą diagnostykę w kierunku FAS/FASD. Będzie tam udzielane profesjonalne wsparcie psychologiczne dla rodzin adopcyjnych i zastępczych, które opiekują się dziećmi dotkniętymi FAS/FASD. Program obejmie co najmniej 40 dzieci i 30 rodzin zastępczych i adopcyjnych ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców małych gmin. W ramach projektu rodziny adopcyjne oraz rodziny zastępcze zostaną objęte profesjonalnym programem wsparcia. Będą mogły liczyć m.in. na indywidualne konsultacje rodzicielskie dla osób wychowujących dzieci z FAS/FASD, trening umiejętności społecznych dla tych dzieci, trening zastępowania agresji oraz trening Biofeedback. Projekt również będzie przeprowadzony we współpracy fundacji z Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie z Radomia oraz z powiatów białobrzeskiego, lipskiego, zwoleńskiego i kozienickiego.

– Problem FAS nie jest tak nagłośniony jak autyzm czy zespół Downa. Dlaczego? Bo to temat wstydliwy, ciągle tabu, jednak niezwykle istotny i nie powinien zostać niezauważony. Nie możemy go lekceważyć, ponieważ jego skutki są nieodwracalne. Poalkoholowe uszkodzenia płodu to problem społeczny, wymagający terapii medycznej, psychologicznej, edukacyjnej, które są bardzo drogie, dlatego też mamy nadzieję, że projekt okaże się sukcesem i z powodzeniem będziemy mogli wprowadzić go w całym województwie - dodaje Mariusz Budziszewski zastępca dyrektora Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej.